سبک‌های دلبستگی و صمیمیت زناشویی : نقش میانجی خودمهارگری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

2 دانش آموخته سطح سه تعلیم و تربیت اسلامی، جامعه الزهرا(ع)

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی خودمهارگری اسلامی در رابطة بین سبک‌های دلبستگی و صمیمیت زناشویی در دانشجویان و طلبه‌های شهر قم است. طرح پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی و تحلیل مسیر است. بدین منظور 306 نفر از جامعة آماری دانشجویان و طلبه‌های متأهل شهر قم به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های خودمهارگری اسلامی رفیعی هنر، سبک‌های دلبستگی کولینز و رید و صمیمیت زناشویی اولیا پاسخ دادند. محاسبات آماری لازم به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در دو سطح «توصیفی» و «استنباطی» انجام شد. برای سنجش رابطة دوگانة متغیرها از روش آماری همبستگی پیرسون و برای آزمون نقش واسطه‌ای‌ متغیر خودمهارگری اسلامی، از چارچوب نظری بارون و کنی و روش تحلیل مسیر در نرم‌افزار LISREL استفاده شد. نتایج نشان داد میان خودمهارگری اسلامی و سبک دلبستگی ایمن با صمیمیت زناشویی، رابطة مثبت و معناداری وجود دارد و رابطة سبک‌های دلبستگی اضطرابی و اجتنابی با صمیمیت زناشویی، منفی و معنادار است. آزمون تحلیل مسیر نشان داد هریک از سبک‌های دلبستگی، هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم و از طریق خودمهارگری اسلامی، صمیمیت زناشویی را تبیین می‌کند. این یافته‌ها به‌خوبی نقش واسطه‌ای خودمهارگری اسلامی را در رابطه میان سبک‌های دلبستگی و صمیمیت زناشویی نشان می‌دهد و می‌تواند اطلاعات مناسبی را به مشاوران و روان‌شناسان خانواده ارائه کند.

کلیدواژه‌ها


1. ابن‌بابویه، محمدبن‌على؛ من لایحضره الفقیه؛ ج، قم:3 دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1413ق.
2. اولیا، نرگس و مریم فاتحی‌زاده و فاطمه بهرامی؛ «تأثیر آموزش غنی‌سازی زندگی زناشویی بر افزایش صمیمیت زوجین»؛ خانوادهپژوهی، شمارة 2، 1385، ص119-135.
3. بطلانی، سعیده و سیداحمد احمدی و فاطمه بهرامی و مرضیه شاه‌سیاه و سیامک محبی؛ «تأثیر زوج‌درمانی مبتنی بر دلبستگی بر رضایت و صمیمیت جنسی»؛ مجلة اصول بهداشت روانی، شمارة 12، 1389، ص496-505.
4. تیموری، علی و غلامعلی آسفیچی و مسعود لواسانی و علیرضا بخشایش؛ «پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس سبک‌های دلبستگی و خود متمایزسازی»؛ خانوادهپژوهی، شمارة 8، 1391، ص441-463.
5. جابری، سمیه و عذرا اعتمادی و رضوان‌السادات جزایری و سیداحمد احمدی؛ «تعیین عوامل پیش‌بینی‌کنندة صمیمیت زناشویی زنان شهر اصفهان»؛ مطالعات زن و خانواده، شمارة 2، 1393، ص25-52.
6. خدابخشی کولایی، آناهیتا و زهره هاشمی اصل؛ «رابطة سبک‌های دلبستگی با ترس از صمیمیت در زنان سالمند مطلقه»؛ فصلنامة پیشگیری و سلامت، شمارة 2، 1395، ص25-32.
7. خرم‌آبادی، راضیه و زهره سپهری شاملو و جواد صالحی فدردی و ایمان‌الله بیگدلی؛ «مدل ساختاری کارکردهای اجرایی و روابط فرازناشویی با بررسی نقش میانجی خودکنترلى»؛ فصلنامة روانشناسی شناختی، شمارة 6، 1397، ص 46-57.
8. دهقانی، مرضیه و یاسمین علیزاده؛ «تنظیم هیجانی، سبک‌های دلبستگی و رضامندی زناشویی معلمان»؛ فصلنامة پژوهش‌ها و مطالعات علوم رفتاری، شمارة 21، 1393، ص73-90.
9. رابهیان، فهیمه؛ «بررسی رابطة سبک‌های دلبستگی و صمیمیت با رضایت زناشویی در بین زوجین»؛ دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی
(Economic and Humanities)، 2015، ص1-15. دسترسی در:
https://www.civilica.com/Paper-ICMEH01-ICMEH01_572.html.
10. رجبی، غلامرضا و خلیل موسویان‌نژاد و منوچهر تقی‌پور؛ «رابطة سبک‌های دلبستگی و هوش هیجانی با رضایت و تعارض زناشویی در معلمان زن متأهل»؛ دوفصلنامة مشاورة کاربردی، شمارة 4، 1393. ص49-66.
11. رفیعی هنر، حمید؛ روانشناسی مهار خویشتن با نگرش به منابع اسلامی؛ چ1، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1395.
12. رفیعی هنر، حمید و عباس آیینه‌چی و مریم رجبی؛ «رابطة حرمت خود با خودمهارگری اسلامی؛ با توجه به جنسیت و وضعیت تأهل»؛ اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، شمارة 1، 1394، ص115-128.
13. رفیعی هنر، حمید و مسعود جان‌بزرگی و عباس پسندیده و سیدکاظم رسول‌زاده طباطبایی؛ «تبیین سازه‌های خودمهارگری بر اساس اندیشة اسلامی»؛ روانشناسی و دین، شمارة 7، 1393، ص5-26.
14. سرمد، زهره و عباس بازرگان هرندی و الهه حجازی؛ روش‌های تحقیق در علوم رفتاری؛ چ11، تهران: نشر آگه، 1387.
15. شاکر، علی و علی فتحی آشتیانی و علیرضا مهدویان؛ «بررسی رابطة سبک‌های دلبستگی و سلامت روانی با سازگاری زناشویی در زوجین»؛ مجلة علوم رفتاری، شمارة 5، 1390، ص179-184.
16. صیادپور، زهره؛ «بررسی تحول مفهوم خانواده در کودکان پرورشگاهی و غیرپرورشگاهی»؛ مجلة روانشناسی و علوم تربیتی، شمارة 3، 1376، ص232-245.
17. عرفانی، احمد و باقر غباری بناب و حمید رفیعی هنر؛ «نقش واسطه‌ای خودمهارگری در رابطة دلبستگی به خدا با کارکرد خانواده در میان متأهلین شهر قم»؛ فصلنامة اسلام و پژوهش‌های روانشناسی، شمارة 3، 1395، ص81-96.
18. محمدی، مسعود و رابرت فرنام و پریسا محبوبی؛ «رابطة بین سبک‌های دلبستگی و دشواری در تنظیم هیجانی با رضایت زناشویی در معلمان زن جزیرة کیش»؛ فصلنامة علمی - پژوهشی زن و خانواده، شمارة 7، 1390، ص9-20.
19. منجزی، فرزانه و عبدالله شفیع‌آباد و منصور سودانی؛ «بررسی اثر ارتباط اسلامی و نگرش‌های مذهبی بر بهبود رضایت زناشویی»؛ تحقیقات علوم رفتاری، شمارة 10، 1391، ص30-37.
20. هادی، سعیده و حسین اسکندری و فرامرز سهرابی و عبدالله معتمدی و علی فرخی نور؛ «مدل ساختاری پیشب‌ینی تعهد زناشویی بر اساس سبک‌های دلبستگی و متغیرهای میانجی خودکنترلی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه (در افراد دارای روابط فرازناشویی عاطفی)»؛ فصلنامة فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی؛ سال 7، شمارة 28، 1395، ص33-60.
21. هاروی، مایکل؛ زوجدرمانی؛ ترجمة خدابخش احمدی، زهرا اخوی و علی‌اکبر رحیمی؛ چ1، تهران: نشر دانژه، 1388. 22.  Bagarozzi D; "Enhancing intimacy in marriage"; USA: Brunner-Routledge, 2001, pp.25-26.
23.  Bowlby, J; "Attachment and Loss"; v. I, New York: Basic Book; 1969-1983.
24.  Bretherton I., Munholland K. A; "Internal working models in attachment relationships"; A construct revisited, York New: Guilford, 1999, pp.98-111.
25.  Burnette, J. L., Taylor, K. W., Worthington, E. L., & Forsyth, R; " Attachment and trait forgivingness: The mediating role of angry rumination"; Journal of Counseling & Development, 2006, v. 8, pp.312-320.
26.  Cantazaro A, Wei M; "Adult attechment, Dependence, self-criticism, and Depressive symptoms: A test of a mediational model"; Jurnal of personality, 2010; v.78 (4), pp.1135-1162.
27.  Feldman, s.sh., Gowen, L.K., Fisher, L; "Family Relationship and Gender on Predictors of Romantic Intimacy in Young Adult: A Longitudinal Study"; Journal of Research on Adolescences 892, 1998, pp.283-296.
28.  Hazan,C., & shaver, P.R; "Romantice love conceptualized as an attechment process"; Jurnal of personality and social psychology, 1987, v.52, pp.511-524.
29.  Kane, H. s., Jamerka, L.,Guichards, A. C., Ford, M. B., Collins., N., Feeny, B. C; "Feeling supported and How are Partner’s attachment style predicts the other partners relationship experiences"; Journal of social and personal relationship, 2007, v.24 (4), pp.535-555.
30.  Kantor, D. & Lehr, W; "Inside the Family"; San Francisco, CA: Jossey-Bass, 1975, pp.46-47.
31.  Kobak, R. R., & Hazan, C; "Attachment in marriage: Effects of security and accuracy of working models"; Journal of Personality and Social Psychology, 1991, v.60, pp.861-869.
32.  Lopes, P. N., Brackett, M. A., Nezlek, J., Schultz, A., Sellin, I., & Salovey, P; " Emotional intelligence and social interaction.Personality and Social PsychologyBulletin"; 2004, v.30, pp.1018-1034.
33.  Magen & Gross; "Getting Our Act Together: Toward a General Model of Self-Control"; In: R. Hassin, K. Ochsner, & Y. Trope (Eds.); Self Control in Society, Mind, and Brain, New York: Oxford University Press, 2010, p.335.
34.  Pronk, T. M., & Karremans, J. C; "VDoes executive control relate to sacrificial behavior during conflicts of interests?"; Personal Relationships, 2014, v.21(1), pp.168-175.
35.  Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L; "High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success"; Journal of personality, 2004, v.72 (2), pp.271-324.