جنسیت در واژگان ترجمة فارسیِ صفارزاده از قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اصفهان

2 استاد‌یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد میناب

چکیده

بررسی و تحلیل تأثیر جنسیت مترجم در گفتمانِ متن مقصد، یکی از مهم‌ترین زمینه‌های مطالعات ترجمه و نقطة پیوند آن با گفتمان‌پژوهی است که کمتر مورد توجه کسانی است که در دایرة ترجمه از عربی به فارسی یا برعکس کار می‌کنند. به خاطر این امر، پژوهش حاضر قصد دارد با رویکرد تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف و با کاربست نظریة «ارزش‌های سه‌گانه» او، به نوعی تحلیل از چگونگی بازنمایی گفتمانِ جنسیت در واژگانِ ترجمة طاهره صفارزاده از قرآن کریم برسد. یافته‌های این پژوهش بیان‌کنندة این امر است که جنسیت مترجم در انتخاب‌های ترجمه‌ای او ـ در سطح واژگان ـ تأثیر داشته است، این انتخاب‌ها در سه گروه معادل‌یابی، افزایش و توضیحات داخل کمانک، هم واجد ارزش تجربی، هم دارای ارزش رابطه‌ای و هم تا حد فراوانی ارزش بیانی است.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم با ترجمة طاهره صفارزاده؛ تهران: جهان­نمای کوثر، 1380.
* قرآن کریم با ترجمة ناصر مکارم شیرازی، تهران: چ1، قم: دارالقرآن الکریم، 1373.
1. ابن‌عربی، ابوبکر‌‌بن‌عبدالله؛ احکام‌القرآن؛ [بی‌جا]: [بی‌نا]، [بی­تا].
2. اندلسی، ابوحیان؛ بحرالمحیط فی التفسیر؛ بیروت: دارالفکر، 1420ق.
3. باستانی، سوسن؛ جنسیت، فرهنگ، ارزش‌ها و نگرش‌ها؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر، 1387.
4. سید قطب، ابراهیم الشاذلی؛ فی ظلال‌القرآن؛ بیروت ـ القاهره: دارالشرو، 1412ق.
5. سیوطی، جلال‌الدین و جلال‌الدین المحلی؛ تفسیرالجلالین؛ بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات، 1412ق.
6. سیوطی، جلال‌الدین؛ الاتقان فی علوم‌القرآن؛ جزءان، بیروت: دارالکتاب العربی، 1999م.
7. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیرالقرآن؛ قم: دفتر جامعة مدرسین قم، 1417ق.
8. طبرسی، فضل‌‌بن‌حسن؛ مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن؛ چ1، تهران: ناصرخسرو، 1372.
9. فخر رازی، محمد‌‌بن‌عمر؛ مفاتیح‌الغیب؛ بیروت: دار احیاء التراث‌العربی، 1420ق.
10. فراء، ابوزکریا یحیی‌‌بن‌زیاد؛ معانی‌القرآن؛ مصر: الدارالمصریه للتألیف والنشر، [بی­تا].
11. فرکلاف، نورمن؛  تحلیل انتقادی گفتمان؛ ترجمة گروه مترجمان؛ تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانه­ها، 1389.
12. قرطبی، محمد‌‌بن‌احمد؛ تفسیر القرطبی؛ عشرون جزءان، بیروت: دارالفکر، [بی‌تا].
13. قهرمانی، مریم؛ ترجمه و تحلیل انتقادی گفتمان؛ تهران: علم، 1393.
14. گیدنز، آنتونی؛ جامعه‌شناسی؛ ترجمة منوچهر صبوری؛ تهران: نی، 1374.
15. ماندی، جرمی؛ معرفی مطالعات ترجمه؛ ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک؛ چ1، ویراست سوم، تهران: رهنما، 1394.
16. محمدی اصل، عباس؛ جنسیت و زبان‌شناسی اجتماعی؛ تهران: گل‌آذین، 1388.
17. مراغی، احمد‌‌بن‌مصطفی؛ تفسیر المراغی؛ بیروت: دار احیاء التراث‌العربی، [بی­تا].
18. معین، محمد؛ فرهنگ معین؛ دوجلدی، چ4، تهران: امیرکبیر، 1386.
19. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چ1، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1374.
20. هتیم، بزیل و جرمی ماندی؛ مرجعی پیشرفته برای ترجمه؛ ترجمة مریم جابر؛ تهران: سمت، 1393.
21. یارمحمدی، لطف­الله؛ درآمدی به گفتمان­شناسی؛ تهران: هرمس، 1383.
22. بهمنی مطلق، یدالله و بهزاد مروی؛ «رابطة زبان و جنسیت در رمان شب­های تهران»؛ مجلة زبان و ادبیات فارسی، شمارة 76، 1393، ص7-26.
23. طالبیان، یحیی، علی تسنیمی و احمدرضا بیابانی؛ «بررسی زبان نوشتاری زنان بر اساس نظریة گفتمان جنسیتی»؛ مجلة مطالعات نظریه و انواع ادبی، شمارة 3، 1395، ص7-36.
24. فرحزاد، فرزانه؛ «نقد ترجمه: ارائة مدلی سه‌وجهی»؛ مجلة پژوهشنامه، شمارة 88، 1390، ص30-48.
25. هادی­پور، هدی و نجمه بهرامی نجف‌آبادی؛ «زبان زنانه وترجمه، مطالعة موردی کاغذ دیواری زرد»؛ مجلة پژوهش‌های زبان­شناختی در زبان­های خارجی، شمارة 2، 1396، ص589-602.
26. Flotow, Luise von; Translation and Gender: Translating in the 'Era of Feminism', Londen and New York: Routledge, 1997.
27. Kremer, Marion; Person Reference and Gender in Translation: A Contrastive; Hannover: Tubingen, 1997.
28. Leonardi, Venessa, Leonardi; Gender and Ideology in Translation: Do Women and Men Translate Differently; New York: Peterlang, 2007.
29. Simon, Sherry; Gender in Translation; Londen and New York: Routledge, 1996.