بررسی رابطه سواد رسانه‌ای با سلامت اجتماعی نوجوانان دختر 15-19 ساله شهر مشهد مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قوچان

2 استادیار گروه علوم اجتماعی .دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد قوچان

3 مربی گروه علوم اجتماعی.دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

سلامت اجتماعی (Social Health) به عنوان ملاک توانمندی اشخاص در فعالیت های اجتماعی، تحت تأثیر سواد رسانه‌ای است. در این پژوهش پیمایشی، رابطة سلامت اجتماعی نوجوانان دختر پانزده تا نوزده‌سالة شهر مشهد با سواد رسانه‌ای (Media Literacy) آنان با بهره‌گیری از پرسشنامة استاندارد سلامت اجتماعی کییز و پرسشنامة محقق‌ساخته که پایایی آن با محاسبة آلفای کرونباخ و اعتبار به روش صوری تأیید شده، مورد سنجش قرار گرفته است. از جامعة آماری ۱۰۳۲۹۹ نفری، حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، ۳۸۳ نفر تعیین و نمونه‌گیری به روش چندمرحله‌ای تصادفی انجام شده است. ضریب همبستگی پیرسون رابطة مستقیم و معنادار بین سواد رسانه‌ای و ابعاد سلامت اجتماعی در این پژوهش را نشان می‌دهد؛ یعنی هرچه سواد رسانه‌ای بالاتر، سلامت اجتماعی نیز بالاتر خواهد بود. بنابراین فرضیة اصلی پژوهش تأیید می‌شود. تحلیل رگرسیون ۵/۱۴ درصد از تغییرات سلامت اجتماعی را ناشی از تغییرات سواد رسانه‌ای نشان می‌دهد و بقیة تغییرات تحت تأثیر عوامل دیگری است.

کلیدواژه‌ها


  1. بنی‌هاشم، سیدکاظم و سکینه نوشادی و هدایا سلطانی‌زاده و خدیجه علی‌آبادی؛ «مقایسه و بررسی میزان سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی در بین دانشجویان دختر و پسر»؛ مطالعات رسانه‌ای، س12، ش39، 1396، ص115-126.
  2. بهادری خسروشاهی، جعفر و عیسی برقی؛ «نقش سواد رسانه‌ای والدین و هویت اجتماعی بر مصرف رسانه‌ای دانش‌آموزان»؛ فصلنامة مطالعات رسانه‌های نوین، س4، ش14، 1396.
  3. بیچرانلو، عبدالله؛ «توسعة سواد رسانه‌ای، مهم‌ترین راهبرد مخاطب‌محور پیش‌روی سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای کشور»؛ رسانه، ش86، 1391.
  4. پاتر، جیمز؛ نظریة سواد رسانه‌ای رهیافتی شناختی؛ ترجمة ناصر اسدی، محمد سلطانی فرد و شهناز هاشمی؛ چ1، تهران: انتشارات سیمای شرق، 1391.
  5. تقی‌پور، فائزه و مرضیه حاجی‌پور سارویی؛ «حضور دختران در رسانه‌های اجتماعی موبایلی امنیت‌آفرین و امنیت‌ستان (مطالعة موردی: شهر اصفهان)»؛ فصلنامة مطالعات اجتماعی، ش55، 1397.
  6. راد، فیروز و فاطمه محمدزاده و حمیده محمدزاده؛ «دین و سلامت اجتماعی: بررسی رابطة دین‌داری با سلامت اجتماعی (مطالعة موردی: دانشجویان دانشگاه پیام‌نور مرند)»؛ مجلة علوم اجتماعی، ش26، 1394.
  7. راد، فیروز و الهام پسوده؛ «بررسی رابطة سواد رسانه‌ای و سلامت اجتماعی بانوان شاغل در کارخانه‌های تبریز (مطالعة موردی: کارکنان زن شاغل در شرکت صنعتی داداش برادر "شونیز" و صنایع صبح پارلار و آسیا)»؛ مطالعات رسانه‌ای، س13، ش4 (پیاپی 43)، 1397، ص59-73.
  8. شجاعی، مهناز و مهناز امیرپور؛ «بررسی وضعیت سواد رسانه‌ای دانشجویان خراسان شمالی در جامعة اطلاعاتی»؛ فصلنامة مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، س3، ش7، 1391.
  9. شربتیان، محمدحسن و پویا طوافی؛ «سنجش میزان بهره‌مندی از شاخص‌های سلامت اجتماعی جوانان هجده تا سی‌سالة شهرستان قاین»؛ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دورة 29، ش1، 1394، ص9-32.
  10. شهوندپور، راضیه و حمیدرضا سالارکیا؛ «قرآن و سواد رسانه‌ای با تأکید بر خبر و خبرنگاری»؛ کتاب و سنت، ش5، 1393.
  11. شکرخواه، یونس؛ «سواد رسانه‌ای یک مقالة عقیده‌ای»؛ فصلنامة مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی، س17، ش4، 1385، ص27-32.
  12. صالحی امیری، سیدرضا؛ «سواد رسانه‌ای»؛ پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه، ش22، 1387.
  13. ظروفی، مجید؛ «بررسی رابطة پذیرش اجتماعی با مهارت‌های اجتماعی بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شبستر»؛ مطالعات جامعه‌شناختی، س5، ش19، 1392.
  14. فلسفی، سیدغلامرضا؛ «رویکردی تطبیقی به سواد رسانه‌ای در کشورهای توسعه‌یافته»؛ مطالعات رسانه‌ای، س9، ش24، 1393.
  15. گیدنز، آنتونی؛ جامعه‌شناسی؛ ترجمة منوچهر صبوری؛ چ20، تهران: نشر نی، 1386.
  16. محسنی، منوچهر؛ جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی؛ چ1، تهران: انتشارات طهوری، 1386.
  17. مصلحی، مهناز و هانیه جورمند و محمودرضا گوهری؛ «بررسی وضع سواد رسانه‌ای و نگرش دربارة مصرف خودسرانة مکمل‌های لاغری در دانشجویان دختر خوابگاهی»؛ مجلة علوم مراقبتی نظامی، س2، ش4، 1394.
  18. محققی کمال، سیدحسین و هادی عبدالله تباردرزی؛ سلامت اجتماعی: درآمدی بر مبانی نظری مفاهیم ابعاد و شاخص‌ها؛ چ1، تهران: انتشارات سخنوران، 1391.
  19. محمدی، محمد؛ سواد رسانه؛ چ1، قم: نشر سوچا، 1393.
  20. مرندی، علیرضا؛ عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت؛ چ1، تهران: انتشارات کتاب‌پردازان، 1388.
  21. مک کوایل، دنیس؛ درآمدی بر نظریة ارتباطات جمعی؛ ترجمة پرویز اجلالی؛ چ3، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه، 1388.
  22. موسوی، میرطاهر و ملیحه شیانی؛ سرمایة اجتماعی و سلامت اجتماعی: مفاهیم و رویکردها؛ چ1، تهران: انتشارات آگاه، 1394.
  23. مهدوی، محمدصادق و علی‌اصغر عباسی اسفجیر؛ «بررسی رابطة بین پیوندهای اجتماعی - خانوادگی و میزان بزهکاری نوجوانان»؛ فصلنامة پژوهش اجتماعی، س1، ش1، 1387.
  24. نجفی سولاری، حسن و الهه حسنی؛ «نقش سواد رسانه‌ای در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان»؛ pure life، ش20، 1398.
  25. نقیب‌السادات، سیدرضا و پریسا فرهادی؛ «بررسی جایگاه رسانه در ارتقای سواد رسانه‌ای به منظور تحقق جامعة دانایی‌محور»؛ رسانه، ش97، 1393.
  26. واس، دی. ‌ای. د؛ پیمایش در تحقیقات اجتماعی؛ ترجمة هوشنگ نایبی؛ چ9، تهران: نشر نی، 1386.
  27. هرسیج، حسین و رضا محمود اوغلی و امید عیسی‌نژاد و محمودرضا رهبر قاضی؛ «بررسی تأثیرات مصرف رسانه‌ای بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان»؛ جامعه‌شناسی کاربردی، س23، ش3 (پیاپی 47)، 1391.