در حقوق انتخابات پارلمانی برخی از کشورها، سازوکار سهمیهبندی جهت افزایش نقش مشارکت سیاسی زنان پیشبینی شده است. این امر در راستای تضمین افزایش انتخابپذیری زنان در فرایند انتخابات پارلمانی صورت میگیرد. این پرسش اساسی مطرح است که در حقوق اساسی کشورها این سهمیهها چگونه شکل گرفته و پیشبینی سهمیههای مبتنی بر جنسیت برای زنان از لحاظ حقوقی چگونه توجیه شده است. نیز چه انتقاداتی میتوان بر آن وارد کرد. در این پژوهش کوشیده شده با روش تحلیلی - توصیفی، ضمن مطالعة تطبیقی سهمیههای مبتنی بر جنسیت و نحوة توزیع کرسیهای پارلمانی به زنان در نظامهای انتخاباتی گوناگون، رویکردهای مخالفان و موافقان و استدلالها بحث و ارزیابی شود. بهاجمال از دیدگاه رویکردهای مخالف این سهمیهها بر خلاف اصل برابری، حقوق حزبی، دموکراسی و شایستهسالاری هستند. حمایت از حق مشارکت سیاسی زنان، تبعیض مثبت و حقوق بشر نیز بیانگر رویکرد مدافعان است. فرض اساسی این مقاله در پاسخ به پرسش اصلی بر این مبنا استوار است که با وجود رویکردهای مخالف، امروزه در حقوق اساسی بسیاری از کشورها به منظور تضمین مشارکت سیاسی زنان، سهمیههای مبتنی بر جنسیت پذیرفته شده است.
اسدپور، اسماعیل و علیمحمد نظری و باقر ثنایی ذاکر و شهرزاد شقاقی؛ «بررسی اثربخشی زوجدرمانی هیجانمحور بر افزایش صمیمیت زناشویی زوجهای مراجعهکننده به مراکز مشاورة شهر تهران»؛ پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره، دورة 2، ش1، 1391، ص25-38.
آرخی، نیکان؛ «لزوم و چرایی پذیرش سهمیه 30 درصدی زنان»؛روزنامة اعتماد، ش3424، 5 دی 1394.
حیدری، شکوه و علی مشهدی؛ «بررسی مشارکت زنان در قوة مقننة کشورهای رواندا و سوئد در مقایسه با ایران با تأکید بر سهمیههای انتخاباتی»؛ دومین کنفرانس ملی پژوهشهای نوین در حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی کازرون، 1397 «الف».
حیدری، شکوه و علی مشهدی؛ «تاریخچه و تحلیل ابعاد حقوق عمومی مشارکت زنان در قوة مقننه با تأکید بر سهمیههای انتخاباتی»؛ کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در علوم تربیتی، روانشناسی و حقوق،دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرقان، 1397 «ب».
دالرپ، دورد؛ «افزایش نقش نمایندگی سیاسی زنان؛ رویکردی نو به سهمیههای مبتنی بر جنسیت»؛ ترجمة علی مشهدی؛ فصلنامة حقوق عمومی، ش10 و 11، 1392، ص110-117.
عیوضی، محمدرحیم و زهره همتی؛ «زنان ایرانی در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر نظریة گزینش سیاسی»؛ نشریة زن در توسعه و سیاست، ش1، بهار 1393، ص93-110.
فلشنبرگ، اندریا و فرزانه باری؛ پایان پدرسالاری: سه تحقیق پیرامون مشارکت سیاسی زنان؛ ترجمة وحید دادگر؛ چ1، تهران:نشاط گرافیک، 1395.
هداوند، مهدی و علی مشهدی؛ اصول حقوق اداری؛ چ1، تهران: انتشارات خرسندی، 1391.
Abou-Zeid, Gihan; "Introducing Quotas in Africa: Discourses in Egypt"; In Collaboration with, 2004, p.46.
Aldrich, Andrea S. & William T. Daniel; "The Consequences of Quotas: Assessing the Effect of Varied Gender Quotas on Legislator Experience in the European Parliament"; Politics & Gender; 16, n.3, 2020, pp.738-767.
Ayata, Ayşe Güneş & Fatma Tütüncü; "Critical Acts without a critical mass: The substantive representation of women in the Turkish parliament"; Parliamentary Affairs, 61, n.3, 2008, pp.461-475.
Bacchi, Carol; "Arguing for and against quotas"; Women, quotas and politics, 10, 2006.
Ballington, Julie (ed.); The Implementation of Quotas: African Experiences; Stockholm: International IDEA, 2004.
Ballington, Julie; "Conclusion: Women’s Political Participation and Quotas in Africa"; The implementation of quotas: African experiences quota report series, Estocolmo: International IDEA, 2004, pp.124-128.
Bauer, Gretchen; "Fifty/fifty by 2020: Electoral gender quotas for parliament in east and southern Africa"; International Feminist Journal of Politics, 10, n.3. 2008, pp.348-368.
Bush, Sarah Sunn; "International politics and the spread of quotas for women in legislatures"; International Organization 65, n.1, 2011, pp.103-137.
Dimitrova-Grajzl, Valentina & Iyabo Obasanjo; "Do parliamentary gender quotas decrease gender inequality? The case of African countries"; Constitutional Political Economy, 30, n.2, 2019, pp.149-176.
Chowdhury, Najma; "The Implementation of Quotas: Bangladesh Experience—Dependence and Marginality in Politics"; International IDEA Workshop “The Implementation of Quotas: Asian Experiences,” Jakarta, Indonesia, September, V.25, 2002.
Dahlerup, Drude & Freidenwall; "Increasing Women’s Political Representation: New Trends in Gender Quotas"; in Women in Parliament: Beyond Numbers, International Institute for Democracy and Electoral Assistance, 2005, pp.141-174.
Heyndels, Bruno & Colin R. Kuehnhanss; "Gender Quotas as (Non-) Binding Constraints: the Case of Semi-Open List Formation in Flemish Municipalities"; Feminist Economics, 2020, pp.1-27.
Hughes, Melanie M; "Intersectionality, quotas, and minority women's political representation worldwide"; American Political Science Review, 105.3, 2011, pp.604-620.
Imran, Muhammad, et al; "Gender equality and the quota provisions: a sustainable development in Women’s participation in Politics in Pakistan"; Dilemas Contemporáneos: Educación, Política y Valores, 7.2, 2020.
International IDEA; The Implementation of Quotas: Latin American Experiences;Stockholm: International IDEA and Stockholm University: Global Database of Electoral Quotas for Women,
International IDEA; The Implementation of Quotas: Asian Experiences;Stockholm: International IDEA. 2003.
Jayal, Niraja Gopal; "Engendering local democracy: The impact of quotas for women in India's panchayats"; Democratisation, 13.1, 2006, pp.15-35.
Jones, Mark P; "Gender quotas, electoral laws, and the election of women: Evidence from the Latin American vanguard"; Comparative political studies, 42.1, 2009, pp.56-81.
Kolinsky, Eva; "Political participation and parliamentary careers: Women's quotas in West Germany"; West European Politics, 14, n.1, 1991, pp.56-72.
Krook, Mona Lena; "Contesting gender quotas: dynamics of resistance"; Politics, Groups, and Identities, 4.2, 2016, pp.268-283.
Krook, Mona Lena; "Quota laws for women in politics: Implications for feminist practice"; Social Politics, 15.3, 2008, pp.345-368.
Krook, Mona Lena; Quotas for women in politics: Gender and candidate selection reform worldwide; Oxford University Press, 2010.
O’brien, Diana Z. & Johanna Rickne; "Gender quotas and women's political leadership"; American Political Science Review, 110.1, 2016, pp.112-126.
Panday, Pranab Kumar; "Representation without participation: Quotas for women in Bangladesh"; International Political Science Review, 29.4, 2008, pp.489-512.
Prihatini, Ella S; "On the same page? Support for gender quotas among Indonesian lawmakers"; Asian Social Science, 14, n.5, 2018, pp.48-59.
Raman, Vasanthi; "The implementation of quotas for women: the Indian experience"; International IDEA, The Implementation of Quotas: Asian Experiences, Worshop Report Series, 1, 2002.
Rosen, Jennifer; "Gender quotas for women in national politics: A comparative analysis across development thresholds"; Social science research, 66, 2017, pp.82-101.
Rumbidzal Kandawasvika; Implementing Quotas: Experience of the SADC ParliamentaryForum; 2015.
Schwindt‐Bayer, Leslie A; "Making quotas work: The effect of gender quota laws on the election of women"; Legislative studies quarterly, 34.1, 2009, pp.5-28.
Tripp, Aili Mari, and Alice Kang; "The global impact of quotas: On the fast track to increased female legislative representation"; Comparative Political Studies, 41.3, 2008, pp.338-361.
Verge, T., Novo, A., Diz, I. & Lois, M; "Gender and parliament: The impact of the political presence of women"; In Political Power in Spain, (pp.43-59). Palgrave Macmillan, Cham, 2018.
Wang, Vibeke & Ragnhild Louise Muriaas; "Candidate selection and informal soft quotas for women: gender imbalance in political recruitment in Zambia"; Politics, Groups, and Identities, 7.2, 2019, pp.401-411.
Wang, Qi; "Gender quotas in China"; In 3rd European Conference on Politics and Gender, Barcelona, Spain, 2013, pp.1-30.
Xydias, Christina V; "Inviting more women to the party: gender quotas and women's substantive representation in Germany"; International Journal of Sociology, 37, n.4, 2007, pp.52-66.
مشهدی, علی. (1400). توجیه و نقد اختصاص سهمیههای مبتنی بر جنسیت برای زنان از منظر حقوق انتخابات پارلمانی؛ مطالعة تطبیقی. مطالعات جنسیت و خانواده, 9(1), 47-68.
MLA
علی مشهدی. "توجیه و نقد اختصاص سهمیههای مبتنی بر جنسیت برای زنان از منظر حقوق انتخابات پارلمانی؛ مطالعة تطبیقی". مطالعات جنسیت و خانواده, 9, 1, 1400, 47-68.
HARVARD
مشهدی, علی. (1400). 'توجیه و نقد اختصاص سهمیههای مبتنی بر جنسیت برای زنان از منظر حقوق انتخابات پارلمانی؛ مطالعة تطبیقی', مطالعات جنسیت و خانواده, 9(1), pp. 47-68.
VANCOUVER
مشهدی, علی. توجیه و نقد اختصاص سهمیههای مبتنی بر جنسیت برای زنان از منظر حقوق انتخابات پارلمانی؛ مطالعة تطبیقی. مطالعات جنسیت و خانواده, 1400; 9(1): 47-68.