ارزیابی انتقادی حکم حرمت زن بر شوهر با شیر دادن مادربزرگ به نوة دختری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

عناوین محرمیت در روابط نسبی عبارت‌اند از «مادر، دختر، خواهر، عمه، خاله، دختر خواهر و دختر برادر». این عناوین، به سبب رضاع نیز به حرمت محکوم میشوند. دراین‌میان عناوینی وجود دارند که تحت هیچیک از عناوین هفت‌گانة یادشده نمیگنجند؛ ولی از لوازم آنها شمرده میشوند؛ مثلاً اگر مادربزرگی به نوة خود شیر دهد، نوه با مادر خودش خواهر رضاعی میشود. بنابراین گویا پدر آن طفل شیرخوار با خواهرِ فرزندِ خود در روابط زناشویی به سر میبرد. در اینجا «خواهرِ فرزند»، ملازم با عنوان «بنت» است؛ یعنی گویا شوهر با دختر خودش در روابط زناشویی به سر میبرد. مشهور متقدمان و اندکی از متأخران معتقدند نه‌تنها محرمیت در عناوین هفت‌گانه مذکور اثبات میشود؛ بلکه این حرمت به لوازم این عناوین نیز تسری مییابد؛ درنتیجه عناوینی مانند خواهر فرزند هم محرم و ازدواج با آنها حرام است. مطابق یافته‌های این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش درآمده، محرمیتی که به واسطة رضاع حاصل میشود، در عناوین هفت‌گانة پیش‌گفته منحصر است و حرمت به عناوینِ ملازم با آنها تسری نمییابد؛ درنتیجه با شیر دادن مادربزرگ، لازم نیست پدر و مادر شیرخوار از هم جدا شوند.

کلیدواژه‌ها


1.قرآن کریم.
2. ابن‌بابویه، محمد‌بن‌على؛ من لایحضره الفقیه؛ 4 ج، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1413ق.
3. ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم؛ لسان العرب؛ 15 ج، ج8، ط3، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع - دار صادر 1414ق.
4. انصاری دزفولى، مرتضى؛ رسالة فی الرضاع (للشیخ الأنصاری)؛ 1 ج، چ1، قم: منشورات دارالذخائر، 1411ق.
5. آخوند خراسانى، محمدکاظم‌بن‌حسین؛ کفایة الأصول (طبع آل‌البیت:)؛ چ1، قم: آل‌البیت:، 1409ق.
6. بحرانى آل عصفور، یوسف‌بن‌احمد‌بن‌ابراهیم؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ 25 ج، ج‌23، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1405ق.
7. روحانى قمی، سیدصادق حسینى؛ فقه الصادق7 (للروحانی)؛ 26 ج، ج‌21، [بی‌جا]: [بی‌نا]، [بی‌تا].
8. شبیرى زنجانى، سیدموسى؛ کتاب نکاح (زنجانى)؛ 25 ج، ج15، چ1، قم: مؤسسة پژوهشى راى‌پرداز، 1419ق.
9. طباطبایی حائرى، سیدعلى‌بن‌محمد؛ ریاض المسائل (ط - القدیمه)؛ 2 ج، ج‌2، چ1، قم: مؤسسة آل‌البیت:، [بی‌تا].
10. طریحى، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛6 ج، ج4، چ3، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوى، 1416ق.
11. طوسى، ابوجعفر محمد‌بن‌حسن؛  تهذیب الأحکام؛ تحقیق خرسان؛ 10 ج، ج7، چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
12. طوسى، ابوجعفر محمد‌بن‌حسن؛ المبسوط فی فقه الإمامیه؛ 8 ج، ج4، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
13. فاضل آبی، حسن‌بن‌ابی‌طالب یوسفى؛ کشف الرموز فی شرح مختصر النافع؛ 2 ج، ج‌2، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1417ق.
14. فاضل کاظمی، جواد‌بن‌سعد اسدى؛ مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام؛ 4 ج، ج‌3، [بی‌جا]: [بی‌نا]، [بی‌تا].
15. فاضل موحدى لنکرانى، محمد؛ دراسات فی الأصول؛ ج3، چ1، قم: [بی‌نا]، 1430ق.
16. کلینى، محمد‌بن‌یعقوب‌بن‌اسحاق؛ الکافی (ط - الإسلامیه)؛ 8 ج، ج‏5، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1407ق.
17. کیدرى، قطب‌الدین محمد‌بن‌حسین؛ إصباح الشیعة بمصباح الشریعة؛ 1 ج، چ1، قم: مؤسسة امام صادق7، 1416ق.
18. مجلسى، محمدتقی؛ روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه؛ 13 ج، ج‌8، چ2، قم: مؤسسة فرهنگى اسلامى کوشان‌پور، 1406ق.
19. محقق داماد یزدى، سیدمصطفى؛ بررسى فقهى حقوق خانواده - نکاح و انحلال آن؛ 1 ج، چ1، [بی‌نا]، [بی‌تا].
20. محقق داماد یزدى، سیدمصطفى؛ قواعد فقه (محقق داماد)؛ 4 ج، ج‌2، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، 1406ق.
21. محقق کرکى، على‌بن‌حسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ 13 ج، ج‌12، چ2، قم: مؤسسة آل‌البیت: 1414ق.
22. محمود عبدالرحمان؛ معجم المصطلحات والألفاظ الفقهیه؛ 43 ج، ج‌29، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، [بی‌تا].
23. مکارم شیرازى، ناصر؛ أنوار الفقاهه - کتاب النکاح (لمکارم)؛ 1 ج، چ1، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن‌أبی‌طالب7، 1425ق.
24. موسوی خمینى، سیدروح‌الله؛ تنقیح الأصول؛ ج3، چ1، تهران: [بی‌نا]، 1418ق.
25. موسوی خمینى، سیدروح‌الله؛ توضیح‌المسائل (امام خمینى)؛ 1 ج، چ1، [بی‌جا]: [بی‌نا]، 1426ق.
26. نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
27. نراقى، مولى احمد‌بن‌محمدمهدی؛ مستند الشیعة فی أحکام الشریعة؛ 19 ج، ج‌16، چ1، قم: مؤسسة آل‌البیت:، 1415ق.