2024-03-29T15:03:32Z
https://www.jgfs.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2930
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده و عوامل مؤثر بر آن
محمدحسین
پناهی
منصوره
زارعان
این تحقیق بهمنظور بررسی میزان صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن انجام گرفته است. ابتدا بر اساس مباحث نظری موجود، صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده مفهومسازی شده و با استفاده از مؤلفههایی وضعیت آن بین اعضای خانواده مورد سنجش قرار گرفته است. سپس اثر بعضی از عوامل، شامل استقلال اعضای خانواده، تأمین نیاز اعضای خانواده، انسجام خانواده، و حاکمیت ارزشهای اخلاقی ـ اسلامی در خانواده، بر آن مطالعه شده است.این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده، و جامعه آماری آن خانوادههای تهرانی که حداقل پنج سال از زندگی مشترک آنها گذشته و حداقل دارای یک فرزند بودهاند. دادههای تحقیق با استفاده از پرسشنامه از یک نمونه حدود 400 خانواده جمع آوری شده،که بهطور تصادفی از بلوکهای مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شدهاند. تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده نشان میدهد قویترین رابطه صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده با تأمین نیازهای خانواده است. همچنین استقلال اعضای خانوادهها، انسجام خانواده و حاکمیت ارزشهای اخلاقی ـ اسلامی در خانواده از دیگر متغیرهای هستند که رابطه معنا دار و نسبتاً قوی با صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده دارد.
صمیمیت و همدلی خانواده
استقلال اعضای خانواده
تأمین نیاز اعضای خانواده
انسجام خانواده
حاکمیت ارزشهای اخلاقی ـ اسلامی
2014
08
23
9
38
https://www.jgfs.ir/article_14979_d03c97d055b9d33eb6aaed95c4ed7575.pdf
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
پوشش زن جاهلی و امکان حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)
محمد
عشایری منفرد
حجاب امروزیِ زن مسلمان دربردارنده پوششی کامل است؛ هرچند در لزوم پوشاندن گردی صورت و دستها (از مچ به پایین) اختلافاتی میان فقها وجود دارد. یک منبع مهم برای اثبات لزوم چنین حجابی، آیات قرآن است. در تفسیر آیات مربوط به حجاب نیز باید مشخص شود که آیا وضعیت کنونی حجاب زنان از زمان پیامبر اکرم6 شکل گرفته و امتداد یافته است یا آنکه در زمان ایشان تنها یک حجاب معمولی، در حد امکانات پوششی آن زمان، شکل گرفته و پیروان شریعت بعداً آن را تا حد حجاب معروف امروزی توسعه دادهاند. برای اثبات اینکه در زمان پیامبر اکرم6 همین حجاب کامل امروزی وجود داشته یا نه، باید به این پرسش نیز پاسخ گفت که آیا مؤلفههای فرهنگی و اجتماعی آن روزگار، مانند وضعیت لباسهای زنانه و...، مانع تحقق چنین حجابی نمیشده است. این مقاله در صدد است با جستار در منابع لغوی، روایی، تاریخی و ادبی، به مطالعه امکانات فرهنگی ـ اجتماعی آن روزگار پرداخته و مشخص کند که آیا فرهنگ پوششی آن روزگار مانع از تحقق حجاب شرعیِ حداکثری میشده یا خیر.
حجاب شرعی
عصر جاهلیت
لباس عصر پیامبر(ص)
خیاطی عصر پیامبر(ص)
2014
08
23
39
60
https://www.jgfs.ir/article_14980_54e1a4a8fcd4311d5541c11500e3faaa.pdf
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
نگرشها و رفتارهای ایرانیان در زمینه ازدواج فامیلی
سید مهدی
اعتمادی فر
ازدواج با خویشان از جمله اقسام برجسته درونهمسرگزینی در ایران محسوب میشود که در فرهنگ عامیانه نیز جایگاه ویژهای دارد. در میان انواع مختلف ازدواج فامیلی، ازدواج دخترعمو ـ پسرعمو دارای بیشترین فراوانی است. پرسش اصلی مقاله حاضر، «چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص ازدواج فامیلی» میباشد. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساختگرایانه» و «الگوهای ارزشمحور» تقسیمبندی شده و تلاش میشود تا روند تحولات عینی و ذهنی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرند. روش اصلی تحقیق، تحلیل روند بر اساس تحلیل ثانویه دادههای مربوط به پیمایشهای ملّی و پژوهشهای صورت گرفته در زمینه ازدواج فامیلی است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اگرچه همزمان با افزایش آزادیهای فردیِ کنشگران در مقام انتخاب همسر، از میزان ازدواج فامیلی کاسته میشود، امّا روند کاهش مذکور یکسان نبوده و ازدواج فامیلی همچنان نزد گروههایی از ایرانیان ارجحیت دارد. وضعیت رفتاری در بُعد عینی و اولویتهای نگرشی نسبت به ازدواج فامیلی نشانگر آن است که حدوداً یکچهارم ایرانیان به چنین وضعیتی تمایل دارند. این امر، حاکی از سلطه شبکه خویشاوندی در انتخاب همسر به عنوان یکی از مهمترین تصمیمات زندگی افراد است. دادههای دیگر در خصوص ضرورت تأمین نظرات خانواده در خصوص ازدواج حاکی از آن است که به لحاظ نگرشی، ایرانیان همچنان موافق چنین وضعیتی هستند.
ازدواج فامیلی
الگوی ازدواج
توسعهیافتگی
روند تحولات
شبکه خویشاوندی
مدرنشدن
همسرگزینی
2014
08
23
61
78
https://www.jgfs.ir/article_14981_ea713ab0282da266c5c5542cddf46285.pdf
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
تأثیر فضاهای شهری مدرن بر بازاندیشی هویت جنسیتی زنان
احمد
غیاثوند
در جوامع جدید هویت جنسیتی زنان تحت تأثیر فضای بیرونی، روابط گروهی و متأثر از تجربههای زندگی در حال تغییر است. به لحاظ جامعهشناختی، نحوه تفکیک فضا انعکاسی از روابط اجتماعی حاکم بر جامعه بوده و شاخص چگونگی و نحوه سازماندهی اجتماع و مبنای شکلگیری هویتهای جمعی است. شهرداری تهران از سال 1386 در صدد ساخت فضاهای شهری مدرن تحت عنوان «مجموعه شهربانو» بوده تا زنان شهر بتوانند به انجام فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی و هنری بپردازند. مطالعه حاضر به بررسی تأثیر این فضاهای شهری بر بازاندیشی در هویت جنسیتی زنان میپردازد. این پژوهش به روش پیمایش انجام شده و جامعه آماری آن را کلیه زنان مراجعهکننده به مجموعههای شهربانو در مناطق 1، 2، 8 و 14 شهرداری تهران تشکیل میدهند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، 237 نفر برآورد شده و روش نمونهگیری نیز چندمرحلهای است. بر اساس نتایج حاصل از آزمونِ تحلیل عاملی سه بُعد هویت جنسیتی شامل «مدیریت بدن»، «نمایش جنسیت» و «احساس امنیت» از یکدیگر تشخیص داده شد که در این میان بیشترین میانگین مربوط به دو عامل نخست هستند؛ در واقع، ساخت و توسعه مجموعههای «شهربانو» از منظر کارکردی منجر به اجتماعیشدن جنسیتی، نمایش بهتر بدن و پوشش مدرن زنان میگردد. همچنین، داشتن احساس امنیت در این مراکز بازتاب فضای عمومی جامعه است. البته به لحاظ جامعهشناختی نباید از آثار و پیامدهای دامن زدن به ساخت و توسعه چنین فضاهای جنسیتیشدهای غافل بود؛ زیرا در آینده منجر به عمومی شدن فضاهای شهری مدرن خواهند شد. در واقع، کارکرد پنهان احداث و توسعه چنین فضاهایی را باید زمینهای برای حضور زنان در جامعه دانست.
زنان
مجموعه «شهربانو»
بازاندیشی در هویت جنسیتی
مدیریت بدن
نمایش جنسیت
2014
08
23
79
98
https://www.jgfs.ir/article_14991_ebec182528649f424363602cbc051844.pdf
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
آثار شروط ضمن عقد نکاح
ابوالقاسم
علیدوست
مهدی
سنجرانی
این مقاله به بررسی آثار شرعی شروط ضمن عقد نکاح میپردازد. با بررسی ادلّه بیانشده در مسئله مذکور، به این نتیجه میرسیم که وفای به شرط فعل ضمن عقد نکاح وجوب شرعی دارد و میتوان مشروط علیه را مجبور به وفا نمود. البته در صورت تخلّف از شرط در خصوص عقد نکاح، خیار فسخ ثابت نمیشود؛ هر چند در صورت تعذّر شرط در این عقد، خیار فسخ برای مشروط له ثابت میگردد. در مورد افعالی هم که حصول آنها نیازمند امضای شرعی است و ترک آنها در عقد شرط می شود، این نتیجه به دست میآید که تخلّف از شرط در آنها ممکن است و انجام خلاف شرط هرچند حرام است، اثر وضعی دارد.
شروط ضمن عقد نکاح
تخلّف شرط در نکاح
تعذّر شرط در نکاح
2014
08
23
99
126
https://www.jgfs.ir/article_14993_79248b186f84965ec6957fd0a42165a4.pdf
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
2538-1938
1393
2
1
بررسی ماهیت فقهی و حقوقی خلع
جواد
حبیبیتبار
سیدحسن
طبیبزاده حائری
این پژوهش با بررسی تطبیقی میان «خُلع» و دیگر صورتهای جدایی، مانند «طلاق»، «طلاق بعوض» و «مبارات»، و بررسی ادله و اقوال فقها، به تصویری شفافتر از آنچه که تا به امروز از ماهیت «خُلع» مطرح شده دست مییابد. گرچه «طلاق» و «خُلع»در بسیاری از شرایط و احکام مشترک هستند، امّا نتایج این پژوهش نشاندهنده تمایز ماهوی میان این دو است. در نتیجه، اطلاقات و عمومات «طلاق» شامل «خُلع» نمیشوند مگر جایی که دلیل شرعی دلالت بر شمول آن داشته باشد که در این صورت «خُلع» نازل منزله «طلاق» و در حکم آن خواهد بود.
خُلع
طلاق
طلاق بعوض
مبارات
2014
08
23
127
160
https://www.jgfs.ir/article_14994_b270cb55fbdfd674635e4d39f79c0db7.pdf