پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
بازشناسی فقهی ماهیت جدایی زن از شوهر مفقود الاثر و حکم عده او
11
29
FA
رضا
عندلیبی
عضو هیئت علمی پژوهشکده حج و زیارت
rezaandalibi61@yahoo.com
سید مصطفی
طباطبایی
دانشآموخته سطح چهار حوزه و مدرس حوزه
smtaba61@gmail.com
یکی از مسائل مهم باب طلاق، تکلیف همسر مرد مفقودالاثر است که طبق نظر مشهور فقها، این زن پس از گذشت چهار سال میتواند - با مراجعه به حاکم - از شوهر خود جدا شود؛ اما چگونگی تحقق این جدایی، برخاسته از اختلاف روایات است. درمجموع دو دسته روایات داریم که مطابق یکی، طلاق ولی شوهر و در صورت خودداری یا ولی نداشتن شوهر، طلاق حاکم لازم است و مطابق دستة دوم، امر حاکم به نگه داشتن عدة چهار ماه و ده روزه برای تحقق جدایی کافی است. مقتضای جمع صحیح این است که اگر ولی شوهر حاضر به طلاق است یا میتوان او را وادار کرد، طلاق بر عهدة اوست؛ اما اگر ولی نباشد، حاکم باید زن را طلاق دهد و در مورد ولی غیرقابل اجبار، حاکم زن را به نگه داشتن عده امر میکند که این امر، حکم حکومتی بر ابطال عقد است. در مورد مقدار عدة این جدایی نیز اختلاف است که با توجه به جمع موضوعی روایات، عده برای مفقودالاثر معلومالمکان، عدة طلاق و برای مجهولالمکان، عدهای خاص به مدت چهار ماه و ده روز است.
همسر,شوهر,مفقودالاثر,جدایی,طلاق,عده,حکم حاکم
https://www.jgfs.ir/article_59844.html
https://www.jgfs.ir/article_59844_519ef47f8bcc922be0098aa716e72ff8.pdf
پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
بازنمایی هویت زنانه در سینمای ایران
31
59
FA
علی
انتظاری
دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
entezari@atu.ac.ir
عباس
خورشیدنام
دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی
abbas_khorshidnam@yahoo.com
اهمیت نهاد خانواده در جامعه و نقش انکارناپذیری که در انتقال فرهنگ و نظامهای ارزشی به نسل بعد دارد، پژوهشگران را به مطالعه و شناخت این نهاد اجتماعی واداشته است. اهمیت این نهاد به حدی است که جامعهشناسان آسیبشناسی و تلاش برای حلوفصل معضلاتی را که دامنگیر آن میشود، رسالتی بر عهدة خود میدانند. از سوی دیگر زنان نقشی بنیادین در این نهاد ایفا میکنند و سلامت اجتماعی و رفتاری زنان بر سلامت خانواده بهشدت اثرگذار است. هدف این مقاله، توصیف وضعیت اجتماعی زنان در روابط خانوادگی و حوزة خصوصی به میانجی سینماست. با عنایت به رابطة متقابل وثیق میان سینما و جامعه که در پژوهشهای پرشماری بررسی شده است، میتوان با بررسی تغییراتی که در محتوای تولیدات رسانهای رخ میدهد، به شناختی از تغییراتی که در الگوهای ذهنی حاکم بر جامعه دربارة موضوعی خاص رخ میدهد نیز دست یافت. این نوشتار با اتکا به چشمانداز روانکاوی لکانی و روش خوانش سمپتماتیک به بررسی نحوة بازنمایی هویت زنانه در فیلم «دربارة الی» میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد این فیلم ترسیمکنندة شکلی از هویتیابی منحرفانه در زنان است که به موجب آن، زن هیچ پرسشی از میل دیگری ندارد و به آنچه دیگری میخواهد، کاملاً آگاه است و خود را ابزاری برای تحقق این میل میداند؛ درنتیجه میل دیگری کاملاً قابلاندازهگیری و قابلسنجش است و هیچ ابهامی در مورد آن وجود ندارد. در چنین وضعیتی شکاف میان میل و کیف پر میشود و هدف زن این است که ابژة کیف وقیحی باشد که دیگری آن را در ساحت نمادین جذب و ادغام کرده است.
سینما,هویت زنانه,اسلاوی ژیژک,انحراف
https://www.jgfs.ir/article_59845.html
https://www.jgfs.ir/article_59845_3c12bc152cc7a0891fb53382d7a49fd7.pdf
پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
خوانشی نو در توصیف و تحلیل خاستگاه تفاوتهای جنسیتی از نگاه علامه طباطبایی
61
81
FA
محمود
خلیلیان شلمزاری
پژوهشگر مقیم مرکز تحقیقات زن و خانواده
mahmood.20959@yahoo.com
عبدالحسین
خسروپناه
استاد مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
khosropanahdezfuli@gmail.com
وراثت یا محیط به عنوان خاستگاه تفاوتهای جنسیتی در علوم رفتاری بهویژه روانشناسی مطرح شده است. مناقشة وراثت - محیط به میزان تأثیرگذاری عامل طبیعت و تربیت باز میگردد. طبیعت در دیدگاه علامه طباطبایی، خاستگاه تفاوتهای زنان و مردان است. با توجه به تفاوتهای بیان علامه از طبیعت با آنچه دانشمندان علوم رفتاری از طبیعت مطرح میکنند، هدف این مقاله دستیابی به توصیفی دقیق از طبیعت در اندیشة علامه طباطبایی است تا دیدگاه ایشان در خصوص تفاوتهای میان زنان و مردان روشن شود. ماهیت روش، توصیفی- تحلیلی است. نویسنده افزون بر تصویرسازی آنچه هست، به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن میپردازد. یافتههای پژوهش بیانگر پنج مؤلفه برای طبیعت از دیدگاه علامه، شامل هدفمندی، قاعدهمندی، تغییرپذیر - کمالگرا، تعامل هماهنگ و واکنش در برابر انحراف از طبیعت است. در بحث و نتیجهگیری بر اساس معیاری مبتنی بر هدفمندی و نیازمندی طبیعت به برنامة هدایتبخش، تفاوتهای جنسیتی در نگاه علامه طباطبایی بررسی میشود؛ ازاینرو تفاوت میان مردان و زنان با معیار مشخصشده به تفاوتهای طبیعی و غیرطبیعی تقسیم میشود.
تفاوتهای زنان و مردان,طبیعت,علامه طباطبایی,منشأ تفاوتهای جنسیتی
https://www.jgfs.ir/article_59846.html
https://www.jgfs.ir/article_59846_1b9b6f553eb7bca377dbfc8a76ce593f.pdf
پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
نقد پیشفرضهای معرفتشناختی خانوادهدرمانگران پسامدرن بر اساس اندیشه علامه طباطبایی(ره)
83
112
FA
عباس
آینهچی
پژوهشگر مقیم مرکز تحقیقات زن و خانواده
ab.ayenehchi@yahoo.com
مسعود
جان بزرگی
استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
mjanbozorgi@rihu.ac.ir
نسبت فلسفه بهویژه معرفتشناسی با علوم از مسائل مهم در هر علمی است. هدف این پژوهش گشودن باب گفتوگو در زمینۀ خانوادهدرمانی بر اساس فرهنگ اسلامی از رهگذر بررسی پیشفرضهای معرفتشناختی پسامدرن و نقد آن از نگاه علامه طباطبایی در این حوزه است. روش این پژوهش بنیادی، توصیفی – تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی است. پنج مبنای معرفتی پسامدرنیسم، یعنی نفی عینیتگرایی، ضدیت با سوبژکتیویسم، گسست تاریخی، نفی فراروایتها و اصالت زبان از نگاه علامه طباطبایی مردود است. خانوادهدرمانی مبتنی بر معرفتشناسی پسامدرن با نفی حقیقت خانواده و نیز نفی اطلاق صدق و کذب به قضایای مربوط به خانواده معتقد است با گفتوگو در خانواده، حقیقت و معنا ایجاد میشود. بنابراین درمانگر یک متخصص بیرون از خانواده نیست که با ارائۀ احکام کلی و الگو برای خانواده، به آسیبشناسی و درمان خانواده بپردازد. درحالیکه خانوادهدرمانی مبتنی بر اندیشۀ علامه طباطبایی با اصولی مانند حقیقت فطری برای خانواده، هدف استکمالی برای فرد و نوع انسانی در فضای خانواده، قابلیت صدق و کذب قضایای مربوط به خانواده در راستای رسیدن به هدف کمال شخصی و نوعی، امکان دستیابی به قضایای حقیقی دربارۀ خانواده از طریق عقل، فطرت و وحی و نیز امکان ارائۀ الگو به خانوادهها از سوی درمانگر مشخص میشود. خانوادهدرمانگر باید با توجه به مبانی فکری و اعتقادی و فرهنگ بومی به آموزش خانواده، آسیبشناسی و درمان خانواده بپردازد.
معرفتشناسی,پسامدرن,خانواده,علامه طباطبایی
https://www.jgfs.ir/article_59847.html
https://www.jgfs.ir/article_59847_28fb3ec752e36acde2bc686fbb5fa23d.pdf
پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
معیارها و شاخصهای اخلاقی پنهان کاری نامطلوب در زندگی زناشویی
113
132
FA
حمید
مریدیان
دانشجوی دکتری دانشگاه قرآن و حدیث
hamim6236@gmail.com
ابراهیم
شفیعی سروستانی
استادیار دانشگاه قرآن و حدیث
ibrahim.shafiee@gmail.com
از مسائل مهم در روابط همسران، پنهانکاری آنان از یکدیگر است که بخشهای چشمگیری از رفتارهای همسران را در بر گرفته است. روشن نبودن ضوابط و اصول اخلاقی سبب شده همسران به تشخیص خود و به دلایل گوناگون، پنهانکاری در زندگی مشترک را توجیه کنند و آسیبها و پیامدهای منفی برآمده از آن را نادیده بگیرند. ارائة معیار و معرفی شاخص اخلاقی از وقوع پنهانکاری نامطلوب و ناهنجاریهای آن جلوگیری میکند و وظیفة همسران در قبال یک زندگی اخلاقی را مشخص مینماید. روش بهکاررفته در پژوهش پیشرو، توصیفی- تحلیلی است و شیوة گردآوری دادهها، مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانهای است. مهمترین معیارهای اخلاقی پنهانکاری نامطلوب بهدستآمده فریب و گمراهی، آسیب رساندن به همسر و پیمانشکنی زناشویی است. بر اساس این معیارها میتوان شاخصهایی اخلاقی استخراج کرد که عبارتاند از: سوءاستفاده و به اشتباه انداختن همسر، آزردگی و ناراحتی همسر، ایجاد تشویش ذهنی، خیانت، بیوفایی، نداشتن تعهد و بیمسئولیتی. در این مقاله ضمن توضیح هریک از موارد یادشده، به تبیین و تحلیل آنها پرداخته شده است.
پنهانکاری,معیار اخلاقی,شاخص اخلاقی,اصول اخلاقی,زندگی زناشویی,روابط همسران
https://www.jgfs.ir/article_59848.html
https://www.jgfs.ir/article_59848_1b38d2390a3dbf35d326e20cd23af0ff.pdf
پژوهشکده زن و خانواده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مدیر مسئول: محمدرضا زیبایی نژاد
مطالعات جنسیت و خانواده
2538-1938
5
1
2017
08
23
نحوه تعامل زنان در چالش نقش های چندگانه مورد مطالعه: زنانی که همزمان شاغل، دانشجو، متاهل و دارای فرزند در شهر تهران هستند
133
169
FA
مهری
طیبی نیا
دکترای جامعهشناسی فرهنگی
tayebi_nia@yahoo.com
جبار
رحمانی
استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
rahmani@iscs.ac.ir
فرصتهای مشارکت اجتماعی زنان منجر به تعدد نقش و مستلزم تعاملاتی شده که میتواند تصویر هویتی جدیدی از زنان را نشان دهد. هدف ما بیان موقعیت تعاملی و نحوۀ پاسخهای راهبردی زنان در نقشها و لایههای متعدد هویتی است که در این وضعیت پدید میآید. ترسیم تصویری از راهبردهای آشکار، پنهان و گاه مبهم زنان در تعارضات و چالشهای حوزۀ خصوصی و عمومی در انجام وظایف و مسئولیتهایشان در مواقعی است که خود، تنها تعیینکنندۀ وضعیت خود نیستند. نتایج این پژوهش با روش کیفی مردمنگاری و تکنیک تحلیل تماتیک در سه جنبۀ توصیف، تحلیل و تفسیر نتایج با تعداد 38 مصاحبه از زنان موردمطالعه در شهر تهران نشان میدهد زنان در طی فرایند بازاندیشی، تمایل بیشتری به تعاملات منعطف و قابلکنترل از سوی خود دارند و چالش همیشگی این زنان، آنان را در الزام شکستن برخی ساختارها قرار میدهد. زنان به صورت پیوسته به ترمیم و اصلاح شکافهای موجود در زندگی میپردازند که عنوان «تعاملات ترمیمی» توضیح و تفسیری در راستای حرکت زنان به سمت ایجاد تعادل و سازگاری است؛ بنابراین «اخلاق مراقبت همراه با تعاملات ترمیمی»، برای زنان بهترین پیامد ممکن و نوعی راهبرد موفق در زندگی آنان قلمداد میشود.
تعدد نقش,تعاملات زنان,هویت,نظریۀ زمینهای,آموزش عالی
https://www.jgfs.ir/article_59849.html
https://www.jgfs.ir/article_59849_ea08aac8aa50bb1b793671d428e691aa.pdf