تحلیل نسبت جنسیت و درمان اعتیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه الزهرا

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

3 استاد‌یار دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی

چکیده

در مطالعة حاضر، تحلیل جنسیت و تأثیر آن بر وضعیت زنان دارای سوءمصرف مواد در مسیر درمان اعتیاد هدف پژوهش است. این مطالعه با درپیش‌گرفتن روش کیفی، به بررسی معانی از دیدگاه زنان وابسته به مصرف مواد مخدر برای مبادرت به درمان، وضعیت زنان در مسیر درمان به عنوان یک زن مصرف‌کننده، تحلیل تأثیر بازنمایی جنسیت بر نیازهای درمان و درکِ واقعیت‌های نهفتة جنسیتی در زمینة درمان اعتیاد زنان پرداخته است. سوژه‎های موردمطالعه یا مشارکت‌کنندگان، 34 نفر از زنان مستقر در مراکز اقامتی بهبودی استان تهران به منظور درمان اعتیاد هستند که پس از ورود به هر میدان، سوژه‌ها به صورت هدفمند انتخاب شد و روایت‌های آنان با مصاحبة عمیق نیمه‌ساختاریافته ثبت و تحلیل تماتیک شد. پس از تحلیل داده‌های پژوهش، چهار مقولة اصلی مهم‌ترین موانع درمان اعتیاد زنان شناخته شدند؛ این مضمون‌ها عبارت‌اند از: موانع فرهنگی - اجتماعی و فروتری اقتصادی، کمبود مراکز، ناشناختگی و کیفیت پایین مراکز درمان و بحران‌های روحی.

کلیدواژه‌ها


1. ابراهیمی­مقدم، حسین؛ سبب­شناسی، پیشگیری و درمان اعتیاد به مواد مخدر­ محرک اینترنت؛ تهران: نشر فارابی، 1395.
2. بودلایی،­ حسن؛ روش تحقیق پدیدارشناسی؛ تهران: نشر جامعه­شناسان، 1395.
3. بوریل، گیبسون و گارت مورگان؛ نظریه­های کلان جامعه­شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان: عناصر جامعه‌شناختی حیات سازمانی؛ ترجمة محمد­تقی نوروزی؛ چ6، تهران: انتشارت سمت، 1393.
4. حجتی، سوده، رؤیا نور، شکوفه دیباجی و کاوه اکبری؛ «بررسی وضعیت اعتیاد زنان به مواد مخدر»، کارفرمای طرح مطالعاتی: کمیتة مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران، 1390.
5. جلایی‌پور، حمیدرضا و جمال محمدی؛ نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی؛ تهران: نشر نی، 1392.
6. رحیمی ‌­موقر، آفرین، زهرا ملایری‌‌خواه­ لنگرودی، شهناز دلبرپور ­احمدی و معصومه امین اسماعیلی؛ «بررسی کیفی نیازهای زنان برای درمان­ اعتیاد»، مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران؛ دورة ­17، شمارة ­2، شمارة پیاپی 65، تابستان­1390، ص116ـ126.
7. ریتزر، جورج و جی، گودمن، داگلاس؛ نظریة جامعه‌شناسی مدرن؛ ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده؛ تهران: جامعه­شناسان، 1393.
8. عابدی جعفری، حسن، محمدسعید تسلیمی، ابوالحسن فقیهی و محمد شیخ­زاده؛ «تحلیل مضمون و شبکة مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی»، اندیشة مدیریت راهبردی؛ سال پنجم، شمارة 2، شمارة پیاپی 10، پاییز و زمستان 1390، ص151ـ198.
9. علی­وردی­نیا، اکبر، داوود رضی و صدیقه آیینی؛ «تبیین جامعه­شناختی خشونت علیه زنان: آزمون تجربی نظریه­های منابع در دسترس زنان و فمینیسم رادیکال»، فصلنامة علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی؛ سال سیزدهم، شمارة 49، سال 1392، ص323ـ358.
10. فروزان­فر، آزاده؛ «زنان و سوءمصرف مواد: اهمیت مباحث جنسیتی در پژوهش سوءمصرف مواد»، مجلة سلامت اجتماعی و اعتیاد، (فصلنامه علمی و ترویجی)؛ دورة ۳، شمارة ۱۱، 1395، ص59ـ82.
11. قربانی، ابراهیم؛ «مروری بر متغیرهای گرایش زنان به سوء­مصرف مواد مخدر و پیامدهای آن»، فصلنامة سلامت اجتماعی و اعتیاد؛ ستاد مبارزه با مواد مخدر، سال دوم، شمارة هفتم، پاییز 1394، ص151ـ175.
12. کاکویی دینکی، عیسی و نسرین­السادات قوامی؛ «بررسی ویژگی‌های جنسیتی و پیامدهای گرایش زنان به سوءمصرف مواد مخدر»، فصلنامة ­سلامت اجتماعی و اعتیاد ستاد ریاست‌جمهوری؛ دورة 1، شمارة 4، 1394، ص1ـ24.
13. کلانتری، رقیه و ذکرالله مروتی؛ «مقایسة نیمرخ روانی زنان مصرف­کنندة مواد صنعتی، سنتی و بهنجار در شهر زنجان»، زن و مطالعات خانواده؛ دورة 8، شمارة ­30، 1394، ص­83ـ100.
14. محمدی اصل، عباس؛ جنسیت و سلامت؛ تهران: نشر گل‌آزین، 1391.
15. مهدی­زاده، شراره و سمیه آذر­براء گزاز «تحلیل محتوای تصویر زن در تبلیغات تلویزیون»، مطالعات زن و خانواده؛ دورة 4، شمارة 1­، 1395، ص139ـ169.
16. ناصری، لیدا و مسعود کیان‌پور؛ «تحلیل مضمون تفکرات قالبی نسبت به قومیت» (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان)، جامعه‌شناسی کاربردی؛ سال 25، شمارة 2، شمارة پیاپی 85، تابستان 1394، ص59ـ65.
17. نیک­خواه­ قمصری، نرگس؛ «اعتیاد در عصر جهانی: انحراف اجتماعی یا مسئله هویت»، فصلنامة سلامت اجتماعی و اعتیاد؛ دورة 2، شمارة 5، بهار 1394، ص9ـ30.
18. هاشم­زهی، نوروز؛ اجرای تحقیق: مقدمه­ای بر روش­های خاص و عام پژوهش در واقعیت اجتماعی؛ تهران: نشر علوم اجتماعی، 1392.
19. هیلند­­اریکسون، توماس و­ فین یورت نیلسن؛ تاریخ­ انسان­شناسی (از آغاز تا امروز)؛ ترجمة علی بلوک‌باشی؛ تهران: نشر گل­آذین، 1393.
20. Alfonso,­ Arteaga, José­j. López-Go­ni, Javier Fernández-Montalvo; "Differential profiles of drug-addicted patients according to gender andthe perpetration of intimate partner violence", Drug and Alcohol Dependence; 155, 2015, pp.183–189.
21. Fellingera, Matthaus, Waldhorb, Thomas, Blumlc, Victor, Williamsd, Nolan, Vyssoki, Benjamin; "Influence of gender on inpatient treatment for bipolar disorder: An analysis of 60,607 hospitalisations", Journal of Affective Disorders; V. 225, 1 January 2018, pp.104-107.
22. Kanika, Malik, Prabhat, K.Chand,P. Marimuthu,L. N.Suman; "Addiction severity and comorbidity among women with alcohol use disorders: A hospital-based study from India", Asian Journal of Psychiatry; V.28, August 2017, pp.67-72.
23. Rowe,Chris, Glenn-Milo Santos, Willi McFarland, Erin C. Wilson; "Prevalence and correlates of substance use among trans female youth ages 16–24 years in the San Francisco Bay Area", Drug and Alcohol Dependence; V.147, 1 February 2015, pp. 160-166.
24. Zhou a.Yuehui, Chenglin Zhou a, Rena Li a; "Sex differences in exercise and drug addiction: A mini review of animal studies", Journal of Sport and Health Science; V.3 ,2014, pp.163-169.
25. www.farsnews.com.